ਚਿੱਠੀਆਂ ਤੇ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਰੰਗ ਢੰਗ

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਬਡਰੁੱਖਾਂ
ਸਾਡਾ ਨਵਾਂ ਵਰ੍ਹਾ ਆਮ ਕਰਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਧੂਮ ਧੜੱਕੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੜ੍ਹਦੇ ਚੇਤ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਕੋਈ ਟਾਵਾਂ ਟਾਵਾਂ ਹੀ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਵਾਂ ਵਰ੍ਹਾ ਸਭ ਲਈ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਬਰਕਤਾਂ ਭਰਿਆ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਦੀ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਾਲ ਦੁਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਇਹੀ ਦੁਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਬਰਕਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਆਉਣਗੀਆਂ? ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਬੰਦੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਹਰ ਬੰਦਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਹੱਦੋਂ ਵੱਧ ਸਿਆਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵੱਖਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਮੱਥਿਓਂ ਤਿਊੜੀ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹਦਾ, ਕੋਈ ਕੱਚੇ ਕੋਠੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਰਹਿ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਖ਼ੈਰ! ਸਭ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ।
ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨਹੀਂ ਸਨ ਆਏ, ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ’ਤੇ ਐਨਾ ਕੁ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਐ... ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਖ਼ਰਚ ਨਾ ਕਰੀਏ... ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਨਾ ਬੋਲੀਏ... ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਝਗੜਾ ਨਾ ਕਰੀਏ। ਘਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਇਹੀ ਆਖਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਜੇ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਚੰਗਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੰਭਲ ਕੇ ਰਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਬੁਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਬਹੁਤੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰੋ. ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਹਿਣ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਾਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ‘ਪੰਜਾਬ ਸਾਰਾ ਜਿਉਂਦਾ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ’ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੇਗ਼ ਬਣਾ ਕੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰਵਾ ਆਉਂਦੀ। ਅੱਗੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਵੀ ਮਨਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਵੀ ਦੇਗ਼ ਬਣਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਆਉਣੀ ਜਾਂ ਕਰਵਾ ਆਉਣੀ। ਤਿੱਥ ਤਿਉਹਾਰ ਵੀ ਤਕਰੀਬਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਤੋਂ ਕਈ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੂਰ ਵਸਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ, ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ, ਖਾਸ ਸਹੇਲੀਆਂ ਜਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਜਾਂ ਕਈ ਲੋਕ ਕਾਰਡ ਭੇਜਦੇ ਸਨ।
ਜਿਹੜੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਭੇਜ ਕੇ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਤਿੱਥ ਤਿਉਹਾਰ ’ਤੇ ਸ਼ੁਭ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਲੰਮੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖਣ ਵੇਲੇ ਪੁਣ ਛਾਣ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੁਣਨਾ ਛਾਣਨਾ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗ਼ਲਤਫਹਿਮੀ ਜਾਂ ਕੁੜੱਤਣ ਨਾ ਆ ਜਾਵੇ। ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਭੈਣ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਜੀਅ ਚਿੱਠੀ ਪੜ੍ਹ ਲਵੇ ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਬੁਰਾ ਨਾ ਲੱਗੇ। ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਸਤਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ, ਛੋਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਵੱਡਿਆਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਪੜ੍ਹਨ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ, ਨਮਸਤੇ, ਸਲਾਮ ਜਾਂ ਰਾਮ ਰਾਮ ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਆਉਣ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਜਣਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਫਿਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ, ਦੋਸਤਾਂ-ਮਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਸਖੀਆਂ- ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਭੇਜਣ ਲਈ ਛਪੇ ਛਪਾਏ ਕਾਰਡ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਛਪਿਆ ਛਪਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਐਨੇ ਕੁ ਨਾਲ ਸਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦਾ। ਸਾਰੇ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਕਾਰਡ ਵਿਚਲੀ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਸ਼ੇਅਰੋ-ਸ਼ਾਇਰੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਇਹ ਕਾਰਡ ਚਿੱਠੀਆਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਹੁਣ ਵੀ ਪਏ ਹੋਣਗੇ ਭਾਵੇਂ ਵਕਤ ਦੀ ਧੂੜ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਅੱਖਰ ਵੀ ਧੁੰਦਲੇ ਪੈ ਗਏ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਜੋ ਸਕੂਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਹੀ ਜਾਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਫ਼-ਸਫ਼ਾਈ ਵੇਲੇ ਪੁਰਾਣੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਫਰੋਲਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਓਨਾ ਸਮਾਂ ਝਾੜ ਪੂੰਝ ਕਰਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਜਿੰਨਾ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ, ਕਾਰਡ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਨੂੰ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਤਾਂ ਨੂੰ ਫਰੋਲਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਰਤ ਜਾਣ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪਰਤ ਆਉਣ ਨੂੰ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੋਨ ਲੱਗ ਗਏ ਤਾਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਕਾਰਡਾਂ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਘਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ, ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ, ਨਮਸਤੇ, ਲਿਖਤੁਮ, ਪਿਆਰੇ, ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਆਦਿ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੁਨੇਹੇ ‘ਹੈਲੋ’ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਏ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਪਿਆਰੀ ਭੈਣ, ਪਿਆਰਾ ਵੀਰ, ਪਿਆਰਾ ਬੇਟਾ, ਪਿਆਰੀ ਬੇਟੀ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ, ਢੇਰ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਓਕੇ’ ਅਤੇ ‘ਬਾਏ’ ਤੱਕ ਸਿਮਟ ਗਏ। ਇਹ ਪਿਆਰ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਦੁਆਵਾਂ ਮੇਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਯਾਨੀ ਕਿ ਡਿਲੀਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਪੜ੍ਹੋ ਨਵੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਹੱਥ ਧਰ ਕੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ।
ਦੂਰ ਵਸਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਫੋਨ ’ਤੇ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਲ ਬੁੱਕ ਕਰਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦਾ ਕਈ ਕਈ ਘੰਟੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠਾ ਫੋਨ ਉਡੀਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਨਾ ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ, ਨਾ ਹੀ ਘਰਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਫੋਨ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਕੰਧ ਉੱਤੋਂ ਦੀ, ਕੋਠੇ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਅਗਲਾ ਹਾਕ ਮਾਰ ਕੇ ਬੁਲਾ ਲੈਂਦਾ। ਇਹ ਕੰਮ ਕਈ ਸਾਲ ਚੱਲਿਆ। ਫਿਰ ਮੋਬਾਈਲ ਆ ਗਏ। ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਛੋਟਾ ਸੀ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੈੱਟ ਪੈਕ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ’ਤੇ ਸੁਨੇਹੇ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਹਲ ਵਧ ਗਈ, ਲਿਖਣ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਆਇਆ ਸੁਨੇਹਾ ਹੀ ਅੱਗੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਘੁੰਮ-ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਉਸੇ ਇਨਸਾਨ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ।
ਜਦੋਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਆ ਗਏ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਮਿਲਾਵਟ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਮਤਲਬ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਆਂ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਚੁਗ਼ਲੀ ਦਾ ਕੰਮ। ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਆਂ ਨੂੰ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ। ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਘਰਾਂ ਦੇ ਪਰਦੇ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਮਾੜੇ ਹਾਜ਼ਮੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੁਝ ਵੀ ਢਕਿਆ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਪਰਦੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਢਿੱਡ ਆਪੇ ਨੰਗੇ ਕਰ ਲਏ। ਮੋਬਾਈਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ... ਸਾਡੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ, ਕਾਰਡ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਕਾਪੀਆਂ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਨਾਤੇ, ਅਦਬ ਸਤਿਕਾਰ, ਸ਼ਰਮ ਲਿਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚੋਂ ਉਡਾ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੜਾ ਕੁਝ ਸਾਡੀਆਂ ਝੋਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਇਹ ਚੰਗਾ ਮਾੜਾ ਜੋ ਸਾਡੀ ਝੋਲੀ ਆ ਪਿਆ, ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾੜਾ ਛਾਂਟ ਕੇ ਪਰੇ ਸੁੱਟਣਾ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਮਨਫ਼ੀ ਹੋ ਗਿਆ।
ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਹੱਥ ਆਉਣ ’ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਚਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ, ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਾਲ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੇ ਸੁਨੇਹੇ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ। ਕਈ ਵੀਰ-ਭੈਣ ਤਾਂ... ਗੁੱਡ ਮੌਰਨਿੰਗ... ਭੇਜਣ ਲਈ ਸੁੱਤੇ ਉੱਠਦੇ ਹੀ ਮੋਬਾਈਲ ਚੁੱਕ ਲੈਂਦੇ। ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਜਾਂ ਤਿੱਥ ਤਿਉਹਾਰ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਢੁੱਕਵੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਲਾ ਕੇ ਸੁਨੇਹੇ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਫਿਰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਵੱਡੇ ਫੋਨ ਆਏ ਤਾਂ ਵਟਸੈਪ, ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਐਪਾਂ ਆ ਗਈਆਂ। ਫਿਰ ਦਿਲੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਕਾਪੀ ਪੇਸਟ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਆ ਜਾਂਦਾ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਕੰਮ ਸਕਿੰਟ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਨਿੱਬੜ ਜਾਂਦਾ। ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ। ਫਿਰ ਫੋਨ ਵਿਚਾਰੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਏ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਐਨਾ ਕੁਝ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਕੰਮ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਰੋਜ਼ ਰੋਜ਼ ਸੁਨੇਹੇ ਭੇਜਣ ਕੰਨੀਓਂ ਕੀ ਥੁੜਿਆ ਪਿਆ।
ਅਜੇ ਵੀ ਗਿਣੇ ਚੁਣੇ ਲੋਕ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਾਹਲ ਦਾ ਇੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੌ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਹੋਣ ’ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਬਿਨਾਂ ਸੋਧ ਕੀਤਿਆਂ, ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਵਿਚਾਰੇ ਅੱਗੇ ਦੀ ਅੱਗੇ ਸੁਨੇਹੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਾਈ ਵਿਗਾੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਗ਼ਲਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਔਖੀ ਹੋਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਸਾਡਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਪਹਿਨਣ, ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ, ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ, ਹੱਸਣਾ-ਰੋਣਾ, ਸਭ ਕੁਝ। ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ, ਭੈਣ-ਭਰਾ, ਬੱਚੇ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਭ ਮੋਬਾਈਲ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਦਿਸਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਕਰਮਾਂ ਵਾਲਾ ਈ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿ ਕੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੋਣੈ।
ਵਾਰ ਵਾਰ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਿੱਥ ਤਿਉਹਾਰ ਮੌਕੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਵਧਾਈਆਂ ਦੇਣ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਠੱਗਣ ਲਈ ਠੱਗ ਲੋਕ ਵੀ ਤਿਆਰ ਬੈਠੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਭ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦੇ ਓਹਲੇ ਵੀ ਤੰਦ-ਤਾਣੀ ਉਲਝੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੁਣ ਵੀ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ ਜਾਵੇ ਨਾ ਠੱਗੇ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਬਲੌਕ ਜਾਂ ਡਿਲੀਟ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਦਸ਼ਾ। ਚਿੱਠੀ ਜਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਪੜ੍ਹੋ ਸਾਂਝ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੀਆਂ ਹੋਣ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਪੜ੍ਹੀਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਖੱਟਿਆ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੁਝ ਹੈ ਵੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਗਵਾ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਆ।
ਸੰਪਰਕ: 98767-14004