ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਾਡਾ ਸਰਮਾਇਆ

ਮੁਨੀਸ਼ ਭਾਟੀਆ

ਇਹ ਇੱਕ ਅਟੱਲ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਾਹ ਕਦੋਂ ਰੁਕਣਗੇ ਇਸ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਕੇਵਲ ਕੁਦਰਤ ਕੋਲ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰਹੱਸ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਤ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਪਤਾ। ਕਰਮ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਕਰਮ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਾੜਾ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਕਰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਾਡੇ ’ਤੇ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਿਆਰ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜਣੇ ਹਨ ਜਾਂ ਅਣਗਹਿਲੀ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਦੇ।
ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਵੀ ਇਹੀ ਸਿੱਖਣਗੇ। ਇਹ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਹਰ ਕਿਰਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਸੈੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਤੈਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹੀ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਸਲ ਤੱਤ ਹੈ - ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਣਾ। ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਵਿਵਹਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵੀ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹੀ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਣਾ ਮੂਰਖਤਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਾਂਗੇ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵੀ ਉਹੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਸਿੱਖੇਗੀ। ਕਰਮ ਦਾ ਇਹ ਚੱਕਰ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਹਾਰ ਸਾਡਾ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨਮੋਲ ਅਨੁਭਵ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਝ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਜੋ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਗਹਿਰਾਈ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵੱਲੋਂ ਝਿੜਕਣਾ, ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਟੋਕਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕੀਏ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਦੀ ਗੱਲ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘਦੇ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੀ ਸਲਾਹ, ਚਿਤਾਵਨੀ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਰਖ ਰਾਹੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਰਖਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਅਨਮੋਲ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਅਸਲ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸੇ ਦਿਨ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਗ਼ਲਤ ਮੋੜ ਲੈਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਤੋਂ ਭਟਕ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਸਾਡੇ ਲਈ ਅਨਮੋਲ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਸੁਣਨਾ ਅਤੇ ਸਮਝਣਾ ਸਾਡੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਢਾਲ ਹੈ।
ਬੁਢਾਪਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਹ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਭਾਵੇਂ ਥੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਫਰਜ਼ ਅਜੇ ਵੀ ਦਿਲ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸੱਚਮੁੱਚ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬੋਝ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬੁਢਾਪਾ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਮਝੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿ ਇਹ ਉਹੀ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਹਰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਬੋਝ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਡੀ ਸੌੜੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਨੈਤਿਕ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਨਿਘਾਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦਿਖਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਤਿਆਗੇ ਹੋਏ ਮਹਿਸੂਸ ਨਾ ਕਰਨ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਅਨਮੋਲ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹਨ।
ਇਹ ਸਾਡਾ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝੀਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਈਏ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਮੋੜ ’ਤੇ ਸਾਡਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ, ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਈਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣੀਏ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ, ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਜਾਂ ਨਿਰਾਦਰ ਕਰਨਾ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪਤਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਬੀਜ ਬੀਜਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦਾ ਫ਼ਲ ਅਸੀਂ ਵੱਢਦੇ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਸਾਡੀ ਵੀ ਕਦਰ ਕਰਨਗੇ।

ਸੰਪਰਕ: 70271-20349